Situationele angst
Soorten indicaties. Benzodiazepinen helpen vooral bij angst of slaapproblemen in bedreigende situaties of bij de gedachte aan toekomstige bedreigende situaties, bijvoorbeeld voor een ziekenhuisopname of na ontslag of een scheiding. Ze horen echter alleen gebruikt te worden als die angsten buiten proportie zijn en het normaal functioneren duidelijk hinderen.
Angststoornissen
Benzodiazepinen zijn werkzaam bij sommige angststoornissen. Ze zijn echter geen eerste keur, omdat ze minder vaak een goed effect hebben dan antidepressiva en meestal in hogere doseringen ingenomen moeten worden met daarbij het risico van afhankelijkheid.
Paniekstoornis
Bij een paniekstoornis krijgt men plotselinge aanvallen van intense angst, alsof er een catastrofe plaatsvindt: het hart gaat tekeer, het zweet breekt uit, men trilt en rilt, krijgt het benauwd, wordt duizelig en misselijk of denkt een hartinfarct te hebben, gek te worden of dood te gaan. Een paniekstoornis kan met benzodiazepinen behandeld worden, maar antidepressiva en/of gedragstherapie verdienen de voorkeur.
In de eerste twee tot vier weken van zo’n behandeling met antidepressiva nemen de paniekaanvallen en onrust soms eerst toe. Een benzodiazepine kan naast het antidepressivum heel nuttig zijn om die tijd door te komen. Als het antidepressivum werkt moet de benzodiazepine worden gestaakt, en dat is na een week of vier.
Benzodiazepinen in lage doseringen helpen bij situationele angst voor een toekomstige bedreigende situatie. Ze helpen dus tegen de angst voor de dreiging van paniekaanvallen. Men noemt dit angst voor de angst. De paniekaanvallen zelf worden echter niet onderdrukt bij die lage doseringen van een benzodiazepine.
In hoge doseringen zijn benzodiazepinen wel werkzaam tegen paniekaanvallen en ze kunnen zonder antidepressiva gebruikt worden voor de behandeling van paniekstoornissen. De kans op effect is echter kleiner dan bij antidepressiva en ze leiden bijna onvermijdelijk tot afhankelijkheid. Daarom is behandeling met benzodiazepinen eigenlijk alleen aan te bevelen als behandelingen met diverse antidepressiva gefaald hebben.
Myoclonieën
Sommige mensen worden wakker door plotselinge, onwillekeurige spiertrekkingen in de benen, maar soms ook in de armen of romp. Meestal duren die maar kort, maar men is wel wakker. Het komt ook voor dat met niet echt wakker wordt. In dat geval zijn myoclonieën moeilijker vast te stellen. Tot dertig procent van de ouderen heeft last van myoclonieën. Ook kan men last hebben van een soort onrust of kriebel in de benen, waardoor ze niet stil te houden zijn. Dit heet het restless legs-syndroom. Aan myoclonieën en het restless legs-syndroom valt niet veel te doen. Voor ‘restless legs’ wordt wel eens vitamine E gegeven, maar of dat werkt is de vraag. Slaapmiddelen helpen niet of slechts kortdurend.
Overige indicaties
Hieronder volgen enkele speciale indicaties voor benzodiazepinen. Voor de volledigheid worden ze vermeld, maar ze zijn te zeldzaam of te specifiek om hier uitgebreid te behandelen.
Katatonie
Katatonie bestaat uit een soort verstarring van de bewegingen of de motoriek of uit zinloze herhaling van bewegingen. Het is altijd een onderdeel van een ernstige psychiatrische of neurologische stoornis, of van een ernstige ijwerking van antipsychotica. Benzodiazepinen helpen heel goed tegen katatonie.
Alcoholonttrekking
Als iemand sterk verslaafd is aan alcohol en ineens geen alcohol meer krijgt, kunnen onttrekkingsverschijnselen optreden. Deze kunnen ernstig en zelfs gevaarlijk zijn. Met benzodiazepinen zijn deze verschijnselen gedeeltelijk te onderdrukken.
Epilepsie
Bij sommige vormen van epilepsie werken benzodiazepinen goed. Ze worden echter niet veel gebruikt, omdat het effect na een tijd minder wordt, hetgeen tolerantie heet.
Spierverslapping
Bij spierspasmen kunnen benzodiazepinen soms helpen de spier te verslappen.
Operaties
Benzodiazepinen worden bij operaties gebruikt om de narcose in te leiden.